در گذشته شیوع بیماری‌ها علت خاصی داشته، گاهی جنگ‌ها و درگیری‌ها باعث همه گیری بیماری‌ها می‌شده و گاه نبود سلامت و عدم توجه به بهداشت. تیفوس هم در ایران با حضور خیل عظیم لهستانی ها وارد شد ...

به گزارش پایگاه خبری خبردارو، خسرو معتضد از تاریخ نگاران ایران درباره وقایع رخ داده در سالهای 1321 و 1322 و حضور خیل عظیمی از لهستانی‌ها در ایران توضیحاتی را ارائه کرد که در ادامه مشرح آن را می خوانید:

نمایندگان بخش خصوصی در نشست شهریور ماه خود، به طور قاطع با آنچه به عنوان لایحه اصلاح قانون تجارت در مجلس شورای اسلامی در روند تصویب قرار گرفته است، مخالفت کرده و خواستار خروج این لایحه از دستور کار مجلس شدند. اعضای هیات نمایندگان بخش خصوصی، محتوای لایحه در دست تصویب را برای اقتصاد کشور زیان‌بار دانسته و اعلام کردند برای توقف روند تصویب آن با نهادهای ذیربط مکاتبه می‌کنند. س از دو سال که روابط آلمان نازي و شوروي به هم خورد و دو ميليون و 500 هزار سرباز آلمان خاک شوروي را مورد يورش قرار دادند، شوروي با انگلستان متحد شد و طرفين قرار بر اين گذاشتند لهستاني‌هاي نگوبخت را که دو سال تمام در خاک شوروي و در نواحي سيبري و نيز آسياي مرکزي با فقر و بيماري و انواع محنت و فلاک زندگي مي‌کردند به خاورميانه و شمال آفريقا اعزام دارند تا در صفوف ارتش انگلستان و مستملکات آن يعني سربازان کانادايي و استراليايي و نيوزلندي و هندي و آفريقاي جنوبي با نيروهاي آفريكا كرپس يعني سپاه آفريقايي رومل و نيروهاي ايتاليايي در خاک مستعمره ليبي که در اشغال ايتاليايي‌ها بود وارد کارزار شوند.

در 4 فروردين 1321 سر ريدر بولارد، وزير مختار انگليس طي نامه‌اي به دولت ايران خبر ورود قريب‌الوقوع 40 هزار لهستاني را داد. اين سپاهيان در اوايل فروردين با کشتي وارد بندر پهلوي آن روزگار (بندر انزلي) مي‌شوند و از سوي افسران لهستاني و روسي و انگليسي که قرار بود خوراک و پوشاک آنان را تامين کنند مورد پذيرايي قرار مي‌گرفتند.
 
دولت انگلستان در نامه 1044/4 فروردين 1321 به دولت ايران تحميل کرد که اين عده تا رسيدن وسايل حمل‌ونقل ناوگان ترابري انگلستان به بندرهاي جنوبي ايران ناگزير بايد مدتي در ايران اقامت اختيار کنند. وقتي سر ريدر بولارد در نامه مذکور اشاره کرد که اين عده 40 هزار نفري بايد در بندر انزلي ضدعفوني شوند اولياي امور ايران متوجه شدند يا نشدند که اينان با مشکلات بهداشتي ناشي از دو سال در بازداشتگاه‌هاي کثيف و آلوده شوروي دست‌وپنجه نرم مي‌کنند و چون در بندرانزلي اماکن لازم براي سکني دادن اين همه انسان موجود نبود قرار شد در تهران و چندين شهر ديگر اماکني براي اقامت اين جمع کثير اختصاص داده شود.

ابتدا جمعيت 25 هزار نفر بود و سپس به 40 هزار نفر افزايش يافت. با توجه به اقامت حدود 200 هزار سرباز متفقين در ايران که از شش ماه پيش به قوه قهريه کشور را اشغال کرده بود و ادامه کمبود خواربار در کشور که از سال 1315 ه.ش. آغاز شده و وقوع جنگ آن‌را تشديد کرده بود، دولت ايران خود را در تنگناي بزرگي ديد. وزير مختار زبان‌باز و بخيل انگلستان، سر ريدر بولارد که در نامه‌هايش نخست وزيران ايران را که هرچند ماه عوض مي‌شدند نخست وزير عزيز خطاب مي‌کرد به ايرانيان خبر نداد که اين لهستاني‌هاي فلک‌زده و اسير دست دشمنان آلماني و روسي خود ماه‌ها با شپش سر و کار داشته و اغلب ناقل بيماري تيفوس هستند.





صليب سرخ آمريکا در تهران وعده 300 تن خوراک به مهاجرين داده و مرتبا کشتي کشتي مهاجرين لهستاين در بندر انزلي تخليه مي‌شدند. ناگهان خبر رسيد علاوه بر راه دريايي خزر قرار است عده زيادي از لهستاني‌ها از راه زميني خراسان وارد آن استان شوند. اينان اسراي لهستاني ماواء داده شده در ترکستان روس بودند که در دهه 1920 ميلادي آن سرزمين را به جمهوري‌هاي قزاقستان ، قرقيزستان، ازبکستان، ترکمنستان وتاجيکستان تقسيم کرده و همه از مستملکات آسيايي شوروي به شمار مي‌رفتند.

از روز دهم مرداد 1321 عده زيادي لهستاني از بندر کراسنودسکي با کشتي به بندر انزلي اعزام شدند. در ميان تازه‌واردان عده زيادي دچار بيماري‌هاي گوارشي مانند اسهال و اسهال خوني بودند. چندي بعد خبر رسيد مهمانان لهستاني ايران فقط نظاميان در سن خدمت نظامي نبودند و استالين دستور داده تمام شهروندان لهستاني که از سال 1318/1939 به زور به اسارت در آمده بودند بايد از خاک شوروي اخراج شوند. کميسيون‌هايي در وزارت جنگ و وزارت کشور ايران تشکيل و معلوم شد با توجه به اقامت حدود 200 هزار سرباز متفقين در ايران که از شش ماه پيش به قوه قهريه کشور را اشغال کرده بود و ادامه کمبود خواربار در کشور که از سال 1315 ه.ش. آغاز شده و وقوع جنگ آن‌را تشديد کرده بود، دولت ايران خود را تنگناي بزرگي ديد.

موضوع عبور ترانزيت نظاميان جوان لهستاني از خاک ايران به تدريج دگرگون شد و انگليسي‌ها دائمي بودن اقامت براي ماه‌ها و حتي يکي دو سال را مطرح کردند و قرار شد وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) مدارسي را براي ادامه تحصيل نوجوانان لهستاني داير کند.

هزاران کودک خردسال و زن و مرد بينواي مبتلا به بيماري‌هاي مسري در ميان مسافران تازه‌وارد هستند. در روز 16 /1/1321 کميسيوني در وزارت جنگ در تهران تشکيل و معلوم شد عده لهستاني‌ها از 40 هزار تن به دو برابر افزايش يافته و دولت شوروي غيرنظاميان لهستاني را نيز به ايران خواهد فرستاد.

15هزار زن و بچه لهستاني در ايران تخليه شدند. در خوار و ورامين، دوشان تپه (محل تخليه شده دانشکده فني و هنگ بمباران منحله نيروي هوايي) مکان‌هايي به اين زنان و کودکان  داده شد. تقريبا اغلب آنان مبتلا به بيماري‌هاي واگيردار بودند و روي زمين درازشان کرده بودند. محل اقامت اين بيچاره‌ها آشيانه‌هاي نيروي هوايي ايران بود که پس از اشغال ايران منحل شده و بقاياي پرنسل به اصفهان انتقال يافته بودند. مرتبا کشتي‌هاي روسي در بندر انزلي پهلو گرفته مرد و زن و کودک و پير و جوان را تخليه مي‌کردند. مهمانان دچار ضعف بنيه بوده بر اثر دو سال تغذيه بد از انواع عوارض جسمي رنج مي‌بردند.

شپش در پيراهن و پوشاک آنان ديده شده و عليرغم ضدعفوني کردن در بندر انزلي و تهران ميکروب تيفوس را با خود به ايران آوردند.

بعضي از اين افراد لباس‌هاي کهنه و آلوده خود را به دستفروشان در حول و حوش اردوگاه‌ها مي‌فروختند و همين کار سبب اشاعه انواع بيماري‌ها در تهران مي‌شد.

به محض اين‌که دولت ايران از اسکان چند هزار لهستاني در تهران و حومه فارغ مي‌شد از بندر انزلي خبر مي‌رسيد چند صد تن ديگر از کشتي تازه به بندر رسيده‌اي پياده شده‌اند. کم‌کم مقامات ايراني دريافتند اين مهمانان رفتني نيستند و دستکم چند ماهي در ايران خواهند ماند. در سفارت لهستان آزاد در تهران کميسيوني مرکب از چند ديپلمات دولت سر در هواي لهستان که مقر آن در لندن بود و شوروي با اين دولت چندان سرسازگاري نداشت و يکي دو سال بعد يک دولت کمونيستي لهستان آزاد در مسکو تشکيل داد با حضور نمايندگان انگلستان و آمريکا و مقامات ايراني که مات و مبهوت و منفعل مانده بودند تشکيل مي‌شد.
 
 قرار شد درکرج، ورامين و کهريزک اردوگاه‌هايي تشکيل شود. همچنين بيماران به بيمارستان 500 تختخوابي تهران انتقال يابند. هرچه هوا گرمتر مي‌شد نگهداري زنان و کودکان و پيرمردان لهستاني و به ويژه زنان آبستن در زير چادرهاي نظامي که در اطراف اردوگاه‌ها نصب شده بود دشوارتر مي‌شد.



ادامه دارد ...