عملیات برای ساخت دارو و واکسن برای درمان بیماری کووید-۱۹ از همان نخستین روزهای شیوع این ویروس در نقاط مختلف جهان آغاز شد و غول‌های بزرگ داروسازی برای تولید هرچه سریع‌تر واکسن این بیماری با هم به رقابت پرداختند.

به گزارش پایگاه خبری خبر دارو، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که در حال حاضر بیش از ۲۳۰ شرکت داروسازی در نقاط مختلف دنیا در حال ساخت واکسن کرونا هستند و ۶۰ واکسن مرحله آزمایش‌های بالینی روی انسان را طی می‌کنند که ۲۰ مورد از آنها به مراحل نهایی آزمایش رسیده‌اند و حداقل ۸۵ واکسن در مرحله پیش‌بالینی و آزمایش روی حیوانات فعال‌ هستند.
سه واکسن شرکت های داروسازی «فایزر» و «بایون‌تک»، «مدرنا» و «آکسفورد» در حال حاضر مجوز استفاده اضطراری را گرفته اند و واکسیناسیون در بیش از ۴۰ کشور جهان آغاز شده است.
انگلیس نخستین کشوری بود که در هشتم دسامبر واکسیناسیون کووید-۱۹ را آغاز و وزارت بهداشت این کشور اعلام کرد تا یکم ژانویه ۲۰۲۱، مجوز بیش از یک میلیون دوز واکسن فایزر داده شده است.
سازمان پزشکی اروپا (EMA) در ۲۱ دسامبر مجوز استفاده اضطراری از واکسن فایزر را اعلام کرد و اولین محموله واکسن در ۲۶ دسامبر تحویل داده شد، هدف نهایی واکسینه کردن ۴۵۰ میلیون نفر در ۲۷ کشور عضو این اتحادیه در طول سال ۲۰۲۱ است. اتحادیه اروپا قرارداد خود را با واکسن های مدرنا و آکسفورد (AstraZeneca) تضمین کرده است.

چین

یکی دیگر از پیشگامان تولید واکسن کووید-۱۹ شرکت داروسازی «سینوواک» در چین است. واکسن کرونای ابداعی این شرکت موسوم به «کروناواک» یک واکسن غیرفعال‌ شده است که از ذرات ویروسی کشته ‌شده استفاده می‌کند تا دستگاه ایمنی را در معرض پروتئین‌های ویروسی قرار دهد بدون آنکه خطر بیماری جدی فرد را تهدید کند.
شرکت‌های مدرنا و فایزر واکسن‌های mRNA هستند که در آنها بخشی از رمز ژنتیکی کروناویروس به داخل بدن تزریق می‌شود و بدن به ساختن پروتئین‌های ویروسی- اما نه همه ویروس- واداشته می‌شود و این پروتئین‌ها برای تحریک دستگاه ایمنی کافی هستند.
کروناواک از یک روش سنتی‌تر تولید واکسن استفاده می‌کند که به طور موفقی در بسیاری از واکسن‌ها مانند واکسن هاری استفاده شده است.
سینوفارم یک شرکت داروسازی دیگر در چین است که در زمینه تولید واکسن کرونا پیشگام محسوب می شود. این شرکت روز ۳۱ دسامبر بدون ارائه جزئیات اعلام کرد اثربخشی واکسن تولیدی‌اش به نام BBIBP-CorV بر اساس آنالیز مقدماتی داده‌های کارآزمایی بالینی مرحله سوم آن ۷۹.۳۴ درصد است.
واکسن کووید-۱۹ ساخت این شرکت داروسازی اکنون در چند کشور مجوز استفاده اضطراری را دریافت کرده است.
واکسن سینوفارم مانند واکسن چینی دیگر ساخت شرکت سینوواک با نام «کروناواک»،‌بر اساس فناوری سنتی ساخت واکسن است که از ویروس غیرفعال‌شده یا مرده که نمی‌تواند در سلول‌های انسانی تکثیر کند، استفاده می‌کند تا پاسخ ایمنی را برانگیزد.
سازمان ملی بهداشت چین می‌گوید میزان کلی عوارض جانبی این واکسن شبیه سایر واکسن‌های غیرفعال‌شده است و میزان بروز عوارض جانبی شدید مانند آلرژی بسیار اندک و در حد دو در میلیون است.
 یکی از مزیت‌های عمده واکسن شرکت های چینی سینوواک و سینوفارم این است که می‌توان آنها را مانند واکسن آکسفورد-آسترازنکا (که از یک ویروس سرماخوردگی شمپانزه به عنوان ناقل ژن‌های کروناویروس استفاده می‌کند)‌  در دمای یخچالی استاندارد یعنی ۲ تا ۸ درجه سلسیوس نگهداشت.
این در حالی است که واکسن مدرنا را باید در دمای منهای ۲۰ درجه سلسیوس و واکسن فایزر را باید در دمای  منهای ۷۰ درجه سلسیوس نگهداری کرد.
شرکت چینی «کان‌سینو بیولوژیک» نیز حق ثبت تولید واکسن کرونای خود را از دولت این کشور دریافت کرد. واکسن کرونای این شرکت که «Ad۵-nCOV» نام دارد اکنون در سطحی گسترده از جمله در کشورهای عربستان سعودی و روسیه آزمایش می شود.

روسیه

واکسن اسپوتنیک وی نخستین واکسن کرونا در روسیه است که آن را  «مرکز پژوهشی همه‌گیرشناسی و میکروبیولوژی گاملیا» وابسته به وزارت بهداشت روسیه با همکاری وزارت دفاع روسیه می سازد و تاکنون دو میلیون دوز از این واکسن تولید شده است.
 این واکسن با سرمایه صندوق سرمایه گذاری های مستقیم روسیه تولید شده است و دولت مسکو  برای صادرات این واکسن به کشورهای دیگر یا تولید در خارج از روسیه برنامه ریزی کرده و بیش از ۵۰ کشور جهان برای خرید بیش از ۱.۲ میلیارد دوز از این واکسن ابراز تمایل کرده اند.
روسیه همچنین از واکسن کرونای دیگری به نام EpiVacCorona رونمایی و اعلام کرد که واکسن سومی در این کشور در حال ساخت است که به جای تزریق از طریق استنشاق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه طی کنفرانسی تلویزیونی اعلام کرد که واکسن EpiVacCorona تولید شده توسط شرکت دولتی «وکتور» در «نووسیبیرسک» مورد پذیرش قرار گرفته و به احتمال زیاد از اول سال ۲۰۲۱ به صورت عمومی ارایه می‌شود.
علاوه بر این ۲ واکسن، متخصصان در دانشگاه فدرال Vernadsky هم از تولید واکسن جدیدی برای کرونا خبر داده‌اند که به جای تزریق می‌توان آنرا از طریق بینی استنشاق کرد. این نمونه هنوز فازهای آزمایشی را پشت سر نگذاشته است.

هند

کشور هند نیز در این کارزار از سایر کشورها عقب نماند و از تولید واکسن بومی این کشور که توسط شرکت زیست‌فناوری «بهارات بایوتک» و با همکاری شورای تحقیقات پزشکی هند (ICMR) ساخته ‌شده است، خبر داد.
این واکسن به‌گونه‌ای طراحی‌شده که وقتی افراد هر دوز را دریافت می‌کنند و دوره ۱۴ روزه پس از دوز دوم به پایان می‌رسد، واکسن محافظت در برابر کرونا ایجاد می‌کند.
سازمان نظارت و کنترل بر داروهای هند به واکسن شرکت هندی بهارات بایوتک مجوز استفاده اضطراری داد. رییس سازمان نظارت و کنترل بر داروی هند اعلام کرد که نتایج آزمایش انسانی واکسن‌ شرکت بهارات بایوتک نشان می‌دهند، داروی آنها بی‌خطر است.
به گفته این مقام مسئول، این واکسن ۱۰۰ درصد ایمن است و عوارض جانبی مانند تب خفیف ، درد و آلرژی برای هر واکسن شایع است.
ایتالیا
ایتالیا نیز با آغاز آزمایش‌های انسانی یک واکسن بالقوه برای کووید-۱۹ در روز ۲۴ اوت (سوم شهریور) به تلاش‌های جهانی در این زمینه پیوست.
این واکسن بالقوه به نام GRAd-COV۲ با بودجه عمومی توسط شرکت بیوتکنولوژی ایتالیایی ReiThera و توسط محققان انستیتوی ملی بیماری های عفونی (INMI) در بیمارستان Spallanzani مستقر در شهر رم، ساخته شده است.

آلمان

در آلمان نیز صرف‌نظر از همراهی شرکت بایون‌تک با شرکت آمریکایی فایزر، ۲ شرکت دیگر نیز در عرصه تولید واکسن کرونا فعالیت دارند.
شرکت «کورواک» توبینگن آلمان مرحله نخست آزمایش کلینیکی خود را آغاز کرده است. شرکت آلمانی «بایولوژیکا» نیز بر روی یک پروژه تولید واکسن کرونا کار می‌کند. تولید این شرکت هنوز در مرحله پیش از آزمایش کلینیکی است. 
استرالیا
محققان دانشگاه «کوئینزلند» در استرالیا نیز از این تلاش جهانی برای تولید واکسن کرونا عقب نماندند و از تولید یک کاندیدای واکسن کرونا برای مقابله با کووید-۱۹ خبر دادند.واکسن مذکور با همکاری شرکت CSLو دانشگاه کویینزلند توسعه یافته است.
آزمایش بالینی این واکسن در «بریزبن» و «هلند» بر روی ۱۲۰ داوطلب صورت گرفته است؛ آزمایشات این واکسن بر روی حیوانات نیز با موفقیت همراه بوده است.البته استرالیا چندی بعد توسعه این واکسن را متوقف کرد زیرا پس از تزریق آن، دریافت کننده به اشتباه مبتلا به ایدز تشخیص داده می‌شد.