ریاحی، عضو هیات رئیسه اتاق تهران عنوان کرد که به دلیل وجود موانعی در انتقالات ارزی در شرایط تحریم، ایران هنوز موفق به پرداخت میزان پیش‌پرداخت COVAX به سازمان جهانی بهداشت برای خرید واکسن نشده اما برای خرید واکسن از هند، چین و روسیه و واکسن آکسفورد اقداماتی صورت گرفته و ایران به برنامه جهانی پیش‌خرید و توزیع عادلانه واکسن کووید۱۹ پیوسته است.

به گزارش پایگاه خبری خبر دارو، انتشار نتایج مطالعات اولیه از واکسن ساخته شده توسط دو شرکت آمریکایی- آلمانی امیدها را برای مهار پاندمی کووید ۱۹ را مضاعف کرده است. البته، علاوه بر شرکت فایزر که حالا نام آن بر سر زبان‌ها افتاده است، شرکت‌های دیگری در آمریکا از جمله مدرنا، روسیه، چین و هند نیز در مراحلی از مطالعه بر روی واکسن خود هستند و جهان به عملکرد این شرکت‌ها چشم دوخته است. پرسشی که این روزها، افکار عمومی را متوجه خود ساخته این است که در نهایت کدام یک از این شرکت‌ها، جهان را از شر این ویروس می‌رهاند؟
هم‌چنین این مساله برای ایرانیان مطرح است که با وجود تحریم‌های سخت علیه ایران و مشکلات فراوان در مسیر نقل و انتقال پول، در نهایت چه زمانی واکسن تاییدشده و موثر کرونا، دربازار دارویی کشور توزیع شده و در دسترس قرار خواهد گرفت.
بر همین اساس، ناصر ریاحی، عضو هیات رئیسه اتاق تهران و رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو طی گفت‌وگویی، توضیحاتی درباره آخرین پیشرفت شرکت‌های مطرح تولیدکننده واکسن ارائه کرد و از ابهامات خرید و تحویل واکسن گفت. به گفته ریاحی ایران به برنامه جهانی پیش‌خرید و توزیع عادلانه واکسن کووید۱۹ پیوسته و از این رو به محض تایید نهایی واکسن برای دریافت آن اقدام می‌کند، گرچه به خاطر تحریم‌ها هنوز موفق به واریز پیش‌پرداخت خرید این واکسن نشده است.

اخیراً نتایج مطالعات اولیه بر واکسن تولید شده توسط دو شرکت فایزر (آمریکایی) و بایونتک (آلمانی) منتشر شده است، این واکسن هم‌اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
این واکسن که بر پایه mRNA  بوده در کاندیداهای دریافت این واکسن که سابقه قبلی ابتلا به عفونت ۲-Cov-SARS  را نداشتند موفق به ایجاد اثربخشی بیش از ۹۰ درصد شده است. این مطالعه شامل ۴۳ هزار و ۵۳۸ شرکت‌کننده بوده که ۴۲ درصد از داوطلبان غیرآمریکایی و ۳۰ درصد از داوطلبان آمریکایی و از نژادها و مذاهب مختلف بوده و عوارض نگران‌کننده‌ای در آنها مشاهده نشده است؛ اما با این حال مطالعات ادامه دارد و پس از دستیابی به نقاط قابل اطمینانی از اثربخشی، مجوز مصرف اورژانسی این واکسن صادر خواهد شد. همچنین این واکسن مجوز مطالعه بر افراد بالای ۱۲ سال را دارد.
پیش از کسب موفقیت از سوی شرکت فایزر، به نظر می‌رسید که شرکت مدرنا شانس تولید نخستین واکسن مبارزه با کرونا را از آن خود کند.
البته، واکسن دیگری نیز بر مبنای mRNA توسط شرکت مدرنا (Moderna) در آمریکا تولید و روی ۱۲۷۳ داوطلب تست شده است که نتایج مطلوبی از تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در افراد به دست آمده است و در ادامه بر۳۰ هزار داوطلب دیگر تست می‌شود. دولت آمریکا با خریداری ۱۰۰ میلیون دوز از این واکسن موافقت کرده است.

در این میان کشور روسیه، با معرفی واکسن کرونا، خود را کشوری پیشگام در تولید این واکسن نشان دهد، اثربخشی واکسن روسی چگونه است؟
بله، اولین کشوری که تاثیر واکسن خود را برای پیشگیری از ۲-COV-SARS  تصویب کرد، کشور روسیه بود. نتایج این واکسن که بر مبنای وکتور آدنو ویروس است، هنوز پخته نبوده و فاز ۳ مطالعات بالینی آن به تازگی شروع شده اما تجویز آن در ۷۶ نفر از داوطلبان، با پاسخ‌های ایمنی قوی همراه بوده است؛ اما متاسفانه داشتن پاسخ‌های ایمنی برای تایید یک واکسن کافی نیست و برنامه‌ریزی‌هایی برای شروع این مطالعه بر ۴۰ هزار نفر انجام شده است. تولید انبوه این واکسن از سپتامبر ۲۰۲۰ در روسیه شروع شده و پیش‌بینی می‌شود که ۵۰۰ میلیون دوز برای سال اول تولید شود. داوطلبان از کشورهای زیادی نظیر امارات متحده عربی، عربستان سعودی، فیلیپین، اندونزی و برزیل به این مطالعه اضافه خواهند شد.

به طور کلی اکنون کدام شرکت‌ها در جهان به پیشرفت‌هایی در تولید واکسن دست یافته‌اند و نام آنها مطرح است؟
واکسن تولید شده توسط شرکت انگلیسی AstraZeneca و دانشگاه آکسفورد در کشور هند، در حال اجرای فازهای نهایی مطالعه واکسن بر افراد داوطلب است که تا آخر سال ۲۰۲۰ نتایج آن منتشر خواهد شد. این مطالعه بر داوطلبان مختلف از کشورهای آمریکا، انگلستان، برزیل، آفریقای جنوبی و هند انجام گرفته است. شرکت Institute Serum در هند این واکسن را روی ۱۶۰۰ داوطلب تست کرده و تمام آنها، در حال حاضر تحت نظارت و بررسی هستند. کمپانی CSL پیش‌بینی تولید ۳۰ میلیون دوز از این واکسن را کرده است. البته شش شرکت هندی نیز در حال مطالعه بر واکسن کرونا هستند. در ماه جولای دولت هند به دو شرکت Bharat biotech و Cadila Zydus مجوز شروع فاز ۱ و ۲ را صادر کرد. واکسن تولید شده توسط Bharat در حال حاضر در فاز ۳ مطالعه و انجام بر ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر، به سر می‌برد.
 همچنین در ماه گذشته شرکت Sinovac چین از ایمن بودن واکسن تولیدشده خود که بر ۹ هزار داوطلب تست شده خبر داد اما به دلیل یک عارضه جدی این مطالعه متوقف شده بود که گفته می‌شود این عارضه ارتباطی با واکسن تجویز شده نداشته است و این مطالعه در کشور برزیل طبق گایدالین ادامه خواهد داشت و ۱۰۰ میلیون دوز از آن تا سپتامبر ۲۰۲۱ آماده خواهد بود.
 افزون بر این، واکسن تولید شده در شرکت چینی Beijing برای تجویز در کادر درمان و افراد پر خطر تصویب شده است. که طبق اخبار منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی، این واکسن یکی از ۱۰ واکسنی است که در برنامه تزریق جهانی قرار گرفته است. این واکسن نیز همانند واکسن تولید شده توسط فایزر-بایونتک، در افراد ۱۸ تا ۸۰ سال قابل تزریق است.
در عین حال، کشور استرالیا نیز گام‌هایی در زمینه تولید واکسن برداشته است؛ چنانکه دانشگاه ملبورن و موسسه تحقیقاتی Murdoch در حال بررسی پتانسیل ایمنی واکسن BCG بر کادر درمان هستند. این واکسن که از بروز بیماری سل محافظت می‌کند، احتمالا دارای اثرات ایمنی غیراختصاصی برای کرونا باشد.
شرکت Johnson and Johnson نیز از اواخر ماه سپتامبر، مطالعه فاز ۳ را بر ۶۰ هزار نفر شروع کرده و به دلیل بروز یک عارضه جانبی در یکی از داوطلبان، مطالعه را در ماه اکتبر متوقف کرد.

با این وصف چنانچه اثربخشی این واکسن‌ها مورد تایید قرار گیرد و به تولید انبوه برسد، دسترسی ایران به این واکسن‌ها چگونه خواهد بود؟
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که در صورت انتشار اخبار نهایی از اثربخشی واکسن، با تولید انبوه باید دسترسی همه افراد در همه نقاط جهان فراهم باشد. اما در ابتدا به دلیل محدودیت در تامین، اولویت با کادر  درمان و افراد پرخطر نظیر سالمندان و افراد با بیماری زمینه‌ای است و عدم ارائه دسترسی به این واکسن در کشورهای با درآمد کم یا متوسط منجر به طولانی شدن پاندمی در تمام جهان خواهد شد.
کشورهای زیادی در رقابت برای پیش‌خرید واکسن هستند که آمریکا و انگلستان در صدر آنها قرار دارند. از آنجا که ایران نیز به برنامه جهانی پیش‌خرید و توزیع عادلانه واکسن کووید۱۹ پیوسته است، هر زمان که تولید و توزیع واکسن در جهان به میزان انبوه برسد، ایران نیز سهمیه خود را دریافت خواهد کرد. البته به دلیل وجود موانعی در انتقالات ارزی در شرایط تحریم، ایران موفق به واریز میزان پیش‌پرداخت COVAX نشده است که امید است این اتفاق به زودی بیفتد. تمرکز ایران بر خرید واکسن تولید شده توسط آکسفورد، چین، هند و روسیه است. اگرچه اعلام شده است که استراتژی اصلی ایران برای خرید، انتقال تکنولوژی است اما تا ۶ ماه آینده قادر به دسترسی به این واکسن نخواهیم بود.