دبیر شورای عالی فضای مجازی از پیگیری قانونی برای انتشار ۱۳۰۰ مورد محتوای جعلی مرتبط با بحران کرونا در فضای مجازی خبر داد و گفت: هویت جاعلان اخبار و محتوا با ورود ضابطان قضایی شناسایی شد.

به گزارش خبر گزاری خبردارو، گروه دانش و فناوری؛ معصومه بخشی پور: اگرچه درباره خسارت ظهور ویروس کرونا در جهان تاکنون آمار دقیق و رسمی در جهان منتشر نشده اما این اپیدمی به طور قطع تأثیرات بسیاری در برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها داشته و اغلب این تاثیرها نیز به نوعی با فضای مجازی مرتبط است.
در ایران نیز شیوع ویروس کرونا، بسیاری از برنامه ریزی ها در حوزه‌های مختلف را دستخوش تغییرات کرد و از سوی دیگر، باعث شد بخش بزرگی از جامعه از قابلیت‌های فضای مجازی برای ارتباطات، اطلاع رسانی، آموزش، کسب و کار نو و حتی پرکردن اوقات فراغت استفاده کنند.
در این میان حجم قابل توجهی از محتوا در فضای مجازی تولید و منتشر شد؛ حجم قابل توجهی اینترنت توسط کاربران مصرف شد و بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی فعالیت خود را آغاز کردند. در همین حال رویکرد آموزش به صورت مجازی، استفاده از خدمات و برگزاری رویدادها به صورت آنلاین از دیگر پیامدهای شیوع ویروس کرونا بود.
از این رو در فروردین ماه و به دستور رئیس جمهور، کارگروه ویژه فضای مجازی در مرکز ملی فضای مجازی تشکیل شد تا مدیریتی بر فضای مجازی در این بحران صورت گیرد و نیز آسیب‌های مربوط به اخبار کذب و خلاف واقع و آمارهای مبهم و متناقض کنترل شود.
ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در گفتگوی تفصیلی به سوالات در مورد اقدامات این کارگروه و اتفاقات متأثر از ویروس کرونا در فضای مجازی کشور پاسخ داد.
وی درباره وضعیت مربوط به بررسی سند کلان شبکه ملی اطلاعات که به دلیل کرونا به تأخیر افتاد و سوءاستفاده‌های امنیتی از هویت کاربران در فضای مجازی در ایام شیوع کرونا توضیحاتی ارائه داد و تاکید کرد: ویروس کرونا پروژه‌های فنی مرتبط با شبکه ملی اطلاعات را به تعویق نیانداخت.
مشروح این گفتگو به شرح زیر است:
*به عنوان نخستین سوال تولید و نشر برخی محتواها در فضای مجازی باعث بروز هراس و اضطراب و تشویش در جامعه و دغدغه مردم در ایام شروع ویروس کرونا شده بود. به همین دلیل تشکیل کارگروه ویژه فضای مجازی از سوی ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا در مرکز ملی فضای مجازی، تکلیف شد. این کارگروه چه اقداماتی انجام داده و دستاورد آنچه بود؟
البته ما چند کارگروه را در حوزه فضای مجازی و کرونا پیش بردیم. یکی از آنها، کارگروهی در حوزه محتوای فضای مجازی بود که در مرکز ملی تشکیل شده و نزدیک به ۱۰ جلسه هم داشتیم. در آنجا در حقیقت مواردی که در فضای مجازی منتشر می‌شد و بعضاً شایعات و افترا و اخبار جعلی بود را بررسی و تعیین کردیم که نحوه پاسخ دهی به چه صورت باشد.
برای مثال اگر نشر این محتوا از طریق خبرگزاری‌های رسمی بود، موضوع به خبرگزاری‌ها اعلام می‌شد تا خبر صحیح منعکس شود. در این کارگروه وزارت ارشاد، سازمان صدا و سیما و سایر موسساتی که در حوزه خبر و محتوای کشور به صورت رسمی فعالیت دارند، عضویت داشتند. هدف از تشکیل آن هم کاهش آسیب‌ها در حوزه محتوا و اخبار مربوط به کرونا بود.
چرا که در روزهای نخست شیوع کرونا شاهد انتشار اخبار جعلی زیادی در رابطه با کمبودها، شیوه‌های درمان جعلی، روش‌های سنتی مبارزه با بیماری و مواردی از این دست بودیم. طبق آماری که داشتیم بیش از یکهزار و ۳۰۰ مورد خبر غیرموثق و جعلی و تهمت و افترا و شایعه در فضای مجازی منتشر شد که مجموع همه اینها مورد رسیدگی قرار گرفت و برخی هم نیاز به پیگیری پلیسی داشت که گزارش آن در این کارگروه به پلیس فتا داده شد تا رسیدگی شود.
در روزهای نخست شیوع کرونا بیش از یک هزار و ۳۰۰ مورد خبر غیرموثق و جعلی در فضای مجازی منتشر شد که مجموع همه اینها مورد رسیدگی قرار گرفت و برخی هم نیاز به پیگیری پلیسی داشت که گزارش آن در این کارگروه به پلیس فتا داده شد در این کارگروه ما در مورد مواردی که باید از طریق رسانه‌ها به مردم اطلاع رسانی می‌شد نیز تصمیم گیری کردیم. برای مثال در کارگروه محتوای کرونا، از جمله تصمیماتی که گرفتیم این بود که چه خطوط رسانه‌ای را دنبال کنیم و ترویج شعارهایی مانند «درخانه بمانیم» و تشویق به عدم مسافرت، از جمله این خطوط بود که مورد استقبال مردم و رسانه‌ها در فضای مجازی نیز قرار گرفت.
علاوه بر این، یک کارگروه ویژه فضای مجازی نیز با مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا، تشکیل شد تا در مواردی که تعمدی در انتشار اخبار جعلی در فضای مجازی وجود داشت، بتوان تصمیم گیری کرد. در این صورت هویت فردی که خبر را جعل کرده بود شناسایی و در کارگروه ویژه، تصمیماتی درباره وی گرفته می‌شد. این تصمیم می‌توانست در حد توجیه و یا احضار این افراد همراه با تذکرات لازم توسط ضابطان قضائی باشد. در مواردی نیز که نیاز به ورود ضابط قضائی بود، ضابط قضائی ورود کرد.
در برخی موارد نیز موضوع مربوط به انتشار اخبار جعلی مربوط به خبرگزاری‌ها بود که از سوی وزارت ارشاد با مکاتباتی، تذکر مربوطه صورت گرفت.
تصمیم گیری در مورد اینکه اخبار مربوط به آمار کرونا فقط باید از ستاد ملی مبارزه با کرونا اخذ شود، از جمله تصمیمات این کارگروه ویژه بود. چرا که در ابتدا بعضاً مشاهده می‌شد که برخی از رؤسای بیمارستانها، دانشگاه‌ها، نمایندگان مجلس، اعضای شورای شهر و کسانی که مسئولیتی در این زمینه نداشتند در رابطه با موضوع کرونا، آمارهایی را اعلام می‌کردند که در این کارگروه سعی بر این بود که از طریق ارسال نامه‌های رسمی مصوبه کارگروه ویژه، تذکر به آقایان ابلاغ شود.
* علاوه بر فعالیت در ستاد کرونا، آیا در مرکز ملی فضای مجازی اقدامات دیگری در خصوص موضوع کرونا انجام شد؟
در ادامه این فعالیت‌ها، فعالیتی هم در رابطه با تقویت اقتصاد دیجیتال و فضای مجازی در ایام کرونا داشتیم که مربوط به جشنواره مجازی بهاره بود که از سوی وزارت صمت انجام شد. ما در این رابطه هماهنگی‌های با صدا و سیما و نشریات و رسانه‌های جمعی و اجتماعی داشتیم تا این جشنواره به صورت مناسبی پوشش داده شود.
در رابطه با پروژه‌های جنبی مانند «شبکه شاد» که وزارت آموزش و پرورش متولی آن است نیز همکاری‌هایی داشتیم تا این پروژه با دقت و سرعت مناسبی پیاده سازی شود. ضمن اینکه تلاشمان این است که در امور اجرایی مداخله نداشته باشیم اما کمک می‌کنیم تا اینگونه پروژه‌ها به انجام برسد.
* به نظر می‌رسد فعالیت این کارگروهها به اتمام رسیده است؟
یک مقداری از شدت آن کاسته شده است اما ادامه دارد.
* در رصد فضای مجازی در ایام کرونا، موضوع کاهش آسیب‌ها را به عنوان یکی از اهداف تشکیل کارگروه محتوای فضای مجازی در ایام کرونا، مطرح کردید. آیا آماری دارید که چه میزان این هدف محقق شده و اخبار غیرموثق و سایر آسیب‌ها چگونه کنترل شده است؟
برآورد کسانی که فعال فضای مجازی هستند، نشان می‌دهد که این اقدامات ما مؤثر بوده است. چرا که ما تقریباً در ۳ هفته اول اسفند با یک نابسامانی در فضای مجازی روبرو بودیم که مربوط به اخبار و آمارهای دروغ و تهیه ویدئو کلیپ‌های نادرست می‌شد. برای مثال ویدئویی نشان می‌داد که افراد در راهروهای بیمارستان افتاده‌اند و به آنها رسیدگی نمی‌شود که اغلب اینها کذب بود. یا شخصی خودش را به عنوان شهردار بوشهر معرفی کرده بود در حالی که رستوران چی بود. اینگونه موارد زیادی در فضای مجازی به چشم می‌خورد که با توجه به فعالیت‌های خوب پلیس فتا در این حوزه، ما نسبتاً در فروردین و اردیبهشت ماه ۹۹ فضای نسبتاً آرامی را در حوزه اخبار کرونایی در فضای مجازی تجربه کردیم.